ชีวิต ‘หมอรัญ…มันส์เสมอ เปิดใจ ‘แพทย์ใหญ่จรัญ จันทมัตตุการ’ อดีต สธน.เขตฯ 8 กับภารกิจหลังเกษียณฯ ‘แพทย์จิตอาสา-อาจารย์พิเศษ คณะสาธารณสุขฯ มก.’
จับเขาคุย ‘แพทย์ใหญ่จรัญ จันทมัตตุการ’ อดีตสาธารณสุขนิเทศก็ เขตสุขภาพที่ 8 นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดชายแดนหลายจังหวัด ยึดหลักทำงาน สร้างการมีส่วนร่วมและก็พัฒนาภาคีเครือข่าย สิ่งที่ภาคภูมิใจในชีวิต เป็นเด็กบ้านนอก ได้มีโอกาสเข้าเรียนแพทย์และก็ได้ใช้ความรู้มาแก้ไขปัญหาสุขภาพให้พี่น้องประชาชน เผยบทบาทภารกิจหลังเกษียณฯ วันจันทร์กับวันพฤหัสบดี ทำหน้าที่แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว ตรวจคนไข้ทั่วไปที่เครือข่ายหน่วยบริการปฐมภูมิ รพ.สต.ดงน้อย-สร้างติ่ว-นาคู่ และ รพ.สต.พิมาน ช่วงบ่ายลงไปเยี่ยมคนป่วยติดบ้านติดเตียง วันอังคาร-วันพุธ เป็นอาจารย์พิเศษ สอนนักศึกษาคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตสกลนคร วันศุกร์ไปช่วยดูแลคลินิคไตเทียม อ.หนองสูง ฝากข้อคิด เกษียณแล้วต้องทำตัวเป็นแบบอย่างและนำความรู้มาใช้ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด
นายแพทย์จรัญ จันทมัตตุการ อดีตสาธารณสุขนิเทศก์ เขตสุขภาพที่ 8 และผู้อำนวยการสำนักงานเขตสุขภาพที่ 8 เปิดเผยว่า ผมเป็นคนปักษ์ใต้โดยกําเนิด เป็นคนสงขลาและก็จบคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล หลังจากนั้นก็เป็นผู้อํานวยการโรงพยาบาลชุมชน 3 แห่ง ในจังหวัดสงขลา จังหวัดสุราษฎร์ 2 แห่ง และก็ไปเป็นรองนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ (ด้านเวชกรรมป้องกัน) สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ อยู่ 4 ปี แล้วก็ขึ้น “ตําแหน่งนายแพทย์ใหญ่ที่จังหวัดนราธิวาส” เมื่อปี 2553 ทำงานอยู่นราธิวาส 3 ปี มาดำรงตำแหน่งนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดนครพนม 2 ปี อยู่จังหวัดตาก 2 ปี ตําแหน่งสุดท้าย คือ “สาธารณสุขนิเทศ เขตสุขภาพที่ 8” อยู่ 2 ปี และก็เกษียณอายุราชการเมื่อปีที่ผ่านมา (2566) “ตลอดเส้นทางในชีวิตรับราชการ หลักที่ใช้ในการทํางาน คือ สร้างการมีส่วนร่วมและก็พัฒนาภาคีเครือข่ายในเรื่องของการพัฒนาบุคลากรเป็นหลักและที่สําคัญที่สุดก็คือ เราเป็นเจ้าหน้าที่สาสุข ก็เน้นเรื่องของการสร้างนำซ่อม ผมมีเป็นคนหลงใหลในรถจักรยาน ไปอยู่ทุกที่ก็พยายามสร้างชมรมจักรยานให้เข้มแข็งแล้วก็พานักปั่นออกกำลังกาย สร้างสุขภาพให้แข็งแรง กิจ กรรมที่เคยทำก็คือ ปั่นจักรยานไปถึงวังไกลกังวล 5 ธันวา เพื่อไปถวายพระพรในหลวงรัชกาลที่ 9 ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ที่ทุกจังหวัดที่ผมไปอยู่เห็นความสําคัญแล้วทําให้ผมได้รับรางวัล “ข้าราชการพลเรือนดีเด่น” และรางวัลผู้มีผลงานดีเด่นของ ศอ.บต.ดีเด่น ของจังหวัดนราธิวาส (รางวัล “สุดยอดบุคลากร ศอ.บต.” (SBPAC AWARD) ปัจจุบันก็ยังปั่นอยู่บ้างแต่ลดน้อยถอยลง เพราะว่าสุขภาพไม่ค่อยเอื้ออํานวย ผมมีจักรยานอยู่ 8 คัน ก็พยายามปั่นให้ครอบคลุมทั้ง 8 คัน แต่ว่าหลักๆ ก็มักจะปั่นจักรยานเสือภูเขา เพราะว่าไม่ต้องก้มเยอะครับ”
จุดสูงสุดของการทํางานในอาชีพรับราชการ ตําแหน่งสูงสุด คือ เป็นสาธารณสุขนิเทศ นายแพทย์จรัญ จันทมัตตุการ เล่าว่า มันเป็นตําแหน่งที่ต้องใช้องค์ความรู้ ตอนเป็นนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัด ทั้ง 4 จังหวัด และองค์ความรู้ที่เราพบในพื้นที่ทำให้เห็นภาพรวม ส่งผลให้การทำงานเป็นผู้นิเทศที่ดี เพราะว่าสาธารณสุขนิเทศจะเน้นหนักเรื่องของการพัฒนาวิชาการ การแก้ไขปัญหาสาธารณสุขในพื้นที่ แล้วก็เขตสุขภาพที่ 8 เป็นเขตที่ผมเคยอยู่มาก่อน คือจังหวัดนครพนม ฉะนั้นผมก็จะคุ้นเคยกับพื้นที่ เราก็ดึงความร่วมมือไม่ว่าจาก สปสช. เขตสุขภาพที่ 8 และภาคีเครือข่ายมาร่วมด้วยช่วยกันในการแก้ไขปัญหาของเขตสุขภาพ ทําให้เขตสุขภาพที่ 8 ได้รับรางวัลเป็นเขตที่มีการบริหารจัดการดีเด่นในหลาย ๆ ประเด็น สิ่งที่ภาคภูมิใจในชีวิต ก็คือ ผมเป็นเด็กบ้านนอกคอกนา ได้มีโอกาสเข้าเรียนแพทย์และก็ได้ใช้ความรู้ทางด้านการแพทย์มาแก้ไขปัญหาสุขภาพให้พี่น้องประชาชนถึงขนาดเกษียณอายุราชการแล้ว ก็ยังได้รับเกียรติให้เป็นอาจารย์สอนคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตสกลนคร และได้เป็นที่ปรึกษากรรมการมูลนิธิสถานีอนามัยไหมเฉลิมเกียรติฯ มีหน้าที่ไปตรวจเยี่ยมประเมินและก็ให้กําลังใจสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติทั่วประเทศ ซึ่งมันเป็นความภาคภูมิใจที่ได้รับใช้เบื้องพระยุคลบาท สิ่งหนึ่งก็คือผมยังเป็นแพทย์เวชศาสตร์ครอบครัวที่ยังมาช่วยตรวจคนไข้ที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลพิมาน อำเภอนาแก และเครือข่าย ซึ่งเป็นบ้านที่ผมมาใช้ชีวิตหลังเกษียณอายุราชการ ก็เหมือนกับมาดูแลญาติพี่น้องในเขตตำบลของเรา
“ผมเป็นลูกชาวไร่ชาวนา บ้านพักที่ผมอาศัยอยู่หลังเกษียณฯ เน้นเรื่องเกษตรอินทรีย์ เกษตรพอเพียง ปลูกมะพ้าว ไม้พืชผลต่าง ๆ พร้อมชักชวนพี่น้องในเขตพื้นที่มาร่วมด้วยช่วยกันในเรื่อง Zero Waste แนวทางการลดขยะให้เหลือศูนย์ หรือลดจำนวนขยะต่อคนให้เหลือน้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพื่อเป็นการหยุดปัญหาตั้งแต่ต้นทาง แทนที่จะกำจัดปัญหาขยะที่ปลายทาง รวมถึงการให้ความรู้กินอย่างไรให้ปลอดภัย ออกกำลังกายอย่างไรให้แข็งแรง เพื่อจะทำให้คนพิมานอายุยืน เพราะถ้าเราเน้นรักษาสุขภาพของเขา แต่ไม่เน้นเรื่องการส่งเสริมสุขภาพ มันจะทำให้เราเหนื่อยจนวันตาย เราเป็นแพทย์ได้ใช้ความรู้ทางด้านการแพทย์มาส่งเสริมสุขภาพ มาพูดคุยให้คนปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ผมเชื่อว่าดีกว่าการรักษา เป็นการสร้างนำซ่อม”
ภารกิจใน 1 สัปดาห์ วันจันทร์กับวันพฤหัสบดี ผมจะตรวจคนไข้ทั่วไป และคลินิคเบาหวานความดันที่เครือข่ายหน่วยบริการปฐมภูมิ (NPCU) พิมาน ประกอบด้วย รพ.สต.ดงน้อย รพ.สต.สร้างติ่ว และ รพ.สต.นาคู่ ทุกวันพฤหัสบดี ส่วนวันจันทร์จะมาเป็นแพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว ตรวจคนไข้ที่ รพ.สต.พิมาน ช่วยดูคนไข้ทั่วไป คลินิควัยทอง คลินิคผู้สูงอายุ คลินิคมีบุตรยาก และคลินิคสุขภาพจิตยาเสพติด ช่วงบ่ายจะเป็นเรื่องของการลงไปเยี่ยมคนป่วยติดบ้านติดเตียง และช่วยในเรื่องกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิกองทุนตำบลพิมาน วันอังคารวันพุธ เป็นอาจารย์พิเศษ สอนนักศึกษาคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตสกลนคร วันศุกร์ไปช่วยดูแลคลินิคไตเทียม ที่อำเภอหนองสูง จังหวัดมุกดาหาร แต่เวลาอื่น ๆ ที่พอมีเวลาก็จะเดินสายตรวจเยี่ยมสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯ ในเขตภาคอีสานทั้งหมด ยกเว้นเขตสุขภาพที่ 9 นครราชสีมา หรือจังหวัดอื่น ๆ ที่ผมเคยอยู่ เช่นปีที่ผ่านมาก็ไปช่วยจังหวัดนราธิวาส ปีหน้าตั้งใจว่าจะไปจังหวัดตาก และจังหวัดจันทบุรี เป็นการไปให้คำแนะนำเขาเพื่อประโยชน์สูงสุดของพี่น้องประชาชนจังหวัดอำเภอนั้น ๆ ครับ ข้อคิดที่อยาฝากก็คือ ผมว่าคนเราค่อนข้างรู้อะไรดีไม่ดี แต่ขาดความตระหนักมากกว่า เราเคยรับราชการมาก่อน เป็นแพทย์เป็นผู้บริหารมาก่อน ทำอย่างไรจะใช้ความรู้ด้านการแพทย์ ด้านการบริหาร มาจัดการชุมชน ชักชวนให้พี่น้องในชุมชนหันมาสนใจสุขภาพ หันมาออกกำลัง มากินของดีมีประโยชน์ ลดละเลิกเหล้าบุหรี่ ของหมักดอง ปลาดิบ เพราะเป็นภัยของพี่น้องในแถบชนบท ทำอย่างไรให้เขามีชีวิตยืนยาว ผมว่าเกษียณแล้ว เราต้องทำตัวเป็นแบบอย่างและนำความรู้มาใช้ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด
ประวัตินายแพทย์จรัญ จันทมัตตุการ ข้าราชการเกษียณอายุราชการ อดีตตำแหน่งสาธารณสุขนิเทศก์ เขตสุขภาพที่ 8 และผู้อำนวยการสำนักงานเขตสุขภาพที่ 8 สำเร็จการศึกษาแพทยศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. 2531 แพทยศาสตรบัณฑิต สาขาเวชศาสตร์ป้องกัน แขนงเวชศาสตร์ป้องกันคลินิก พ.ศ. 2543 ผลงานเด่น รางวัลข้าราชการพลเรือนดีเด่น ครุฑทองคำ ปี พ.ศ.2547 รางวัลข้าราชการ ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนใต้ (ศอ.บต.) ดีเด่น ปี พ.ศ. 2555
2531 – 2533 ผู้อำนวยการโรงพยาบาลกระแสสินธุ์ จ.สงขลา
2534 – 2547 ผู้อำนวยการโรงพยาบาลกาญจนดิษฐ์ จ.สุราษฎรานี
2547 – 2549 ผู้อำนวยการโรงพยาบาลวิภาวดี จ.สุราษฎรานี
2549 – 2553 รองนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ (ด้านเวชกรรมป้องกัน) สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดประจวบคีรีขันธ์
2553 – 2556 นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดนราธิวาส
2556 – 2559 นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดจันทบุรี
2559 – 2561 นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดนครพนม
2561 – 2563 นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดตาก
2564 – 2564 ผู้อำนวยการสำนักงานเขตสุขภาพที่ 2
2565 – 2566 สาธารณสุขนิเทศก์ เขตสุขภาพที่ 8 สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข และผู้อำนวยการสำนักงานเขตสุขภาพที่ 8 ประสบการณ์การทำงาน ด้านการสอน 1) อาจารย์พิเศษ สอนนักศึกษาวิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดยะลา 2) อาจารย์พิเศษ สอนนักศึกษาพยาบาล วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุราษฎร์ธานี 3) อาจารย์พิเศษ สอนหลักสูตรผู้ทำทางสาธารณสุข จ.นราธิวาส จ.จันทบุรี จ.นครพนม และ จ.ตาก 4) อาจารย์พิเศษคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ สำนักงานวิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร กิจกรรมและภาระงานอื่น 1) แพทย์ที่ปรึกษาศูนย์ฟอกไต อำเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร 2) แพทย์ที่ปรึกษา หน่วยบริการปฐมภูมิ ตำบลพิมาน อำเภอนาแก จังหวัดนครพนม 3) ผู้ทรงคุณวุฒิ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ จ.อุดรธานีผลงานทางวิชาการด้านการวิจัย (มีผลงานที่ตีพิมพ์เผยแพร่) 1) การพัฒนาแนวทางการขับเคลื่อน การดำเนินงานโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลติดดาว 2) การพัฒนานวัฒกรรมหลักสูตรโรงเรียนผู้นำทางการบริหารด้านสาธารณสุข สำหรับผู้อำนวยการโรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพตำบลและผู้นำแถวสอง จังหวัดตาก และ 3) การคัดกรองเชิงรุกเพื่อค้นหาโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19 )ในประชาชนพื้นที่เสี่ยง คติพจน์ประจำใจ “ความสุขสบาย มิเคยสร้างให้ใครเป็น วีรบุรุษ”การจากไปด้วยผลงาน และน้ำตา ของความเสียดาย“ชีวิตเป็นตำนาน ผลงาน คือ ตำรา”
