เมื่อเวลา 10.00 น.วันที่ 24 มิ.ย.2565 ที่ห้องประชุม อบจ.ขอนแก่น ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ พร้อมด้วย นายพงษ์ศักดิ์ ตั้งวานิชกพงษ์ นายก อบจ.ขอนแก่น, ศ.ดร.มนต์ชัย ดวงจินดา รองอธิการบดีฝ่ายวิจัยและบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น ,นพ.ชาตรี เมธาธราธิป ผู้อำนวยการศูนย์อนามัยที่ 7 (ขอนแก่น) รวมทั้งผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ 7 ,สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เขต 7 ขอนแก่น สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น , ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 7 ขอนแก่น ,คณะกรรมการเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เขตพื้นที่ 7,สถาบันมะเร็งท่อน้ำดี มข. และสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น ร่วมลงนามลงนามความร่วมมือทางวิชาการเพื่อป้องกันและกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในพื้นที่ จ.ขอนแก่น ในการสร้างความร่วมมือการพัฒนาและขับเคลื่อนต้นแบบในการกำจัดปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ในพื้นที่อย่างยั่งยืน ท่ามกลางความสนใจจากนักวิชาการและชาวขอนแก่น ร่วมเป็นสักขีพยานและเข้ารับการตรวจคัดกรองตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี เป็นจำนวนมาก
ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ กล่าวว่า การดำเนินงานวิจัย ภายใต้โครงการวิจัยท้าทายไทย : ประเทศไทยไร้พยาธิใบไม้ตับ (Fluke Free Thailand) ซึ่งสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มข.ได้ดำเนินการมาตั้งแต่ปี 2559 จนถึงปัจจุบัน โดยหวังผลให้ปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีนั้นลดน้อยลงหรือหมดไปจากประเทศไทยสอดคล้องกับทศวรรษกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559-2568 ของกระทรวงสาธารณสุขปัจจุบันโครงการวิจัยดังกล่าวมีนวัตกรรมอันเป็นผลิตผลสำคัญในการแก้ไขปัญหามากมาย ไม่ว่าจะเป็น ฐานข้อมูลขนาดใหญ่ “Isan cohort” ระบบขอคำปรึกษาสำหรับแพทย์ผู้ตรวจอัลตราซาวด์ “Tele-radio consultation” การวิเคราะห์ผลอัลตราซาวด์ด้วยปัญญาประดิษฐ์ การแก้ไขปัญหาอย่างบูรณาการผ่านคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ “อำเภอต้นแบบ” และชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-Rapid Diagnosis Test-OV-RDT)
ขณะที่ ศ.ดร.มนต์ชัย ดวงจินดา รองอธิการบดีมหาวิทยาลัยขอนแก่น กล่าวว่า เป็นโครงการสำคัญที่มข. ดำเนินงานเพื่อการอุทิศให้แก่สังคม และจากการทำงานที่ผ่านมาอย่างต่อเนื่องของสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มข.สามารถผลักดันคณะรัฐมนตรีให้เห็นชอบแนวทางการขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ทศวรรษกำจัดปัญหาพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559-2568 โดยดำเนินการผ่านโครงการปลอดพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี เพื่อคนไทยสุขภาพดีในปี 2568 ดังนั้น เพื่อสนับสนุนการดำเนินการตามแผนยุทธศาสตร์ดังกล่าว สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยการสนับสนุนของสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ จึงร่วมกับหน่วยงานในระดับพื้นที่ ในการ สร้างการรับรู้และความตระหนักในโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในประชาชน สร้างความรอบรู้โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในโรงเรียน การดำเนินงานเกี่ยวกับอาหารปลอดพยาธิใบไม้ตับการตรวจคัดกองพยาธิใบไม้ตับในประชาชนกลุ่มเสี่ยงการคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดีในประชาชนกลุ่มเสี่ยงการพัฒนาระบบการจัดการสิ่งปฏิกูลอย่างยั่งยืน และการพัฒนาระบบส่งต่อเพื่อการรักษาผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ
ด้านนายพงษ์ศักดิ์ ตั้งวานิชกพงษ์ นายก อบจ.ขอนแก่น กล่าวว่า ขอนแก่น ถูกขนานนามว่าเป็นเมืองหลวงของโรคมะเร็งท่อน้ำดี อันมีสาเหตุมาจากการที่คนขอนแก่นและคนอีสานชอบรับประทานปลาดิบ ปลาร้าดิบ หอยดิบ ก้อยดิบ ซึ่งแผนงานประจำปี 2565 จึงได้ให้งบสนับสนุน 4.9 ล้านบาท สำหรับการตรวจคัดกรองผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดี 14,000 รายและพยาธิใบไม้ในตับ 7,000 ราย เพราะจากข้อมูลพบว่าขอนแก่นซึ่งมีประชากรมากเกือบ 2 ล้านคน ในจำนวนนี้เป็นประชากรที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไปซึ่งมีโอกาสติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับกว่า 1.6 ล้านคน คิดเป็น ร้อยละ 84 จากการที่มีพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบอันเป็นวิถีพื้นฐานของชาวอีสาน และการติดเชื้อดังกล่าวเป็นสาเหตุสำคัญของโรคมะเร็งท่อน้ำดี ดังนั้น โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี จึงเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญที่ทุกภาคส่วนจะต้องขับเคลื่อนเชิงนโยบาย การสนับสนุนงบประมาณ และการบูรณาการนวัตกรรมต่างๆ เพื่อประชากรจังหวัดขอนแก่นมีคุณภาพชีวิตดีขึ้น ปลอดการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับและอัตราการเป็นโรคมะเร็งท่อน้ำดีเป็นศูนย์ในที่สุด