วันที่ 1 ตุลาคม 2567 บริเวณถนนตลาดสดเทศบาลมืองสุรินทร์ อ.เมือง จ.สุรินทร์ ได้มีชาวบ้านในพื้นที่ อ.เมืองแต่ละตำบลจำนวนมาก หลั่งไหลเดินทางมาหาซื้อสิ่งของที่จำเป็น เพื่อจะนำไปประกอบพิธีวันแซนโฏนตา(แซน-โดน-ตา) หรือ เซ่นไหว้บูชาบรรพบุรุษ จำพวก มะพร้าว กล้วย ข้าว กระยาสารท ใบมะพร้าว ตลอดจนผลไม้สิ่งของต่าง ๆ เพื่อเตรียมนำไปเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ในวันแซนโฏนตา ในวันสารทใหญ่เขมร หรือภาษาเขมรท้องถิ่นสุรินทร์ เรียกว่า”ไงเบ็ญทม” ซึ่งทำให้รถที่สัญจรมาที่ตลาดสดทำให้รถติดและผู้คนมาจับจ่ายจำนวนมาก
แม่ค้าขายผลไม้ตลาดสด ได้บอกว่า ปีนี้ได้มีชาวบ้านหลายหมู่บ้าน หลายตำบลได้พากันมาซื้อสิ่งของเพื่อเตรียมเซ่นไหว้บรรพบุรุษ(แซนโฏนตา)ในวันที่ 2 ต.ค.2567ที่จะถึงนี้ โดยชาวบ้านที่มาซื้อสิ่งของส่วนมากจะเป็นพวกยอดมะพร้าวกล้วยเพื่อนำไปห่อข้าวต้ม หลังจากนั้นก็จะหาซื้อสิ่งของที่ทำสำเร็จแล้วจำพวกข้าวกระยาสารท ผลไม้ต่าง ๆ และน้ำส้มน้ำหวานและอาหารคาว เช่นเป็ดไก่หัวหมู เพื่อเตรียมความพร้อมที่จะนำไปทำพิธีเซ่นบรรพบุรุษ
หลังจากที่เซ่นบูชาบรรพบุรุษเสร็จแล้วก็จะนำสิ่งของที่นำมาเซ่นถวายวัดหรือไม่ก็นำมารวมญาตินำมากินมาดื่ม เพื่อที่จะได้สอบถามสารทุกข์สุกดิบตลอดความเป็นอยู่ของพี่น้องที่ได้เดินทางมาเซ่นบรรพบุรษในครั้งนี้อีกด้วย
จากการสอบถามบรรดาพ่อค้าแม่ค้าตลอดจนชาวบ้านที่ได้มาจับจ่ายซื้อสินค้าในครั้งนี้ ต่างบอกว่า ราคาสินค้าที่นำมาจำหน่ายก็จะเป็นสินค้าที่ชาวบ้านนำมาจากหมู่บ้านนำมาขาย ซึ่งส่วนมากจะมีราคาที่ถูกกว่าท้องตลาดทั่วไป โดยเฉพาะ ผัก พริก ปลา ไก่ และเป็ดที่ชาวบ้านนำมาจำหน่ายในพื้นที่ ปีนี้การจับจ่ายลดน้อยลงเยอะแต่ยังดีที่บางกลุ่มได้เงินดิติทัลของที่ทางรัฐบาลจัดทำให้มาได้ใช้จัยจ่ายในช่วงแซนโฏนตานี้พอดี
สำหรับวันแซนโฏนตา ของคนไทยเชื้อสายเขมร จัดพร้อมกันทั่วโลก ในวันที่ 2 ตุลาคม 2567 ตรงกับวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 การจัดเซ่นไหว้ จะเริ่มตั้งแต่เช้า โดยเรียกทั้งคนที่มีชีวิตอยู่และผู้ที่ล่วงลับไปแล้วได้มารวมกัน เปรียบเสมือนวันครอบครัววันหนึ่งปีละครั้ง ซึ่งจะมีพิธีเซ่นไหว้บูชาบรรพบุรุษและญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว ให้ได้มากินข้าวปลา สุรา น้ำแดงน้ำหวานอาหารเครื่องเซ่นไหว้ร่วมกัน โดยครอบครัวญาติพี่น้องก็จะร่วมรับประทานอาหาร หลังจากเซ่นไหว้อย่างพร้อมเพรียงในวันครอบครัวดังกล่าว จากนั้นในช่วงเย็นจะพากันเข้าวัดฟังธรรมในวันพุธที่ 2 ตุลาคม 2567 ตรงกับวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 ก็จะพากันไปทำบุญร่วมกันที่วัด เทศน์ฟังธรรม พร้อมทำพิธีส่งผู้ที่ล่วงลับไปแล้วกลับคืนยมโลกตามความเชื่อ และในช่วงนี้ บรรดาญาติและลูกหลานชาวเขมรท้องถิ่นสุรินทร์ ที่ไปทำงานในพื้นที่ต่าง ๆ จะเดินทางกลับมาหาครอบครัวกันอย่างพร้อมหน้าพร้อมตา เพื่อทำบุญอุทิศส่วนกุศลแก่บรรพบุรุษ เป็นการแสดงออกถึงความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ และชาวเขมรก็ยังมีความเชื่อว่า เมื่อถึงวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 ประตูยมโลกจะเปิด เพื่อให้ผู้รับกรรมที่อยู่ในนรกได้เดินทางมาเยี่ยมญาติได้ ชาวเขมรจึงจัดทำอาหาร ขนม ข้าวต้ม ในตอนเย็นของวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 10 และพอรุ่งเช้าวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 ก็จะนำอาหาร ขนม ข้าวต้ม ไปทำบุญอุทิศส่วนกุศลที่วัด เรียกว่า “วันเบ็นตู๊จ” โดยเชื่อว่าผีจะออกมาจากยมโลกได้ 15 วัน หลังจากนั้นต้องกลับไปรับกรรมในยมโลกตามเดิม จากไงเบ็นตู๊จนับไปอีก 15 วัน (นับจากวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10) จะตรงกับวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 ของทุกปี คือ “ไงเบ็นทม” ซึ่งเป็นวันที่ประกอบพิธีแซนโฎนตา ไงเบ็ญทม” ซึ่งตรงกับวันที่ 2 ต.ค.2567 นี้อีกด้วย
